Choroba Alzheimera jest jedną z chorób demencyjnych i najczęstszą przyczyną otępienia u osób powyżej 65 roku życia. Stanowi ok. 75% przypadków, włączając w to mieszane postaci choroby demencyjnej. W Polsce na Alzheimera choruje 370 – 460 tysięcy osób, a na całym świecie 44 miliony.
Nie opracowano jeszcze metody, która pozwoliłaby na całkowite zatrzymanie lub wręcz cofnięcie zmian zachodzących w mózgu w przebiegu Alzheimera, jednak wciąż trwają badania w tym zakresie. Obok istniejącej farmakoterapii spowalniającej objawy choroby, pojawiają się nowe ścieżki terapeutyczne, które mogą nieść korzyści pacjentom. Jedną z nich jest suplementacja kannabidiolu. Przyjrzyjmy się wynikom dotychczas przeprowadzonych badań nad zastosowaniem CBD w terapii choroby Alzheimera.
Czym jest demencja i choroba Alzheimera?
Przez demencję rozumie się pojawiający się w późnym wieku zanik funkcji kognitywnych, takich jak: myślenie, zapamiętywanie i wnioskowanie. Utrata tych zdolności na późnym etapie demencji może być tak rozległa, że chorująca osoba nie jest w stanie samodzielnie funkcjonować w codziennej, znanej sobie rzeczywistości.
Obecnie choroba Alzheimera nadal uważana jest za neurodegeneracyjną chorobę mózgu o charakterze postępującym i nieuleczalnym. Jej mechanizm działania polega na odkładaniu się w mózgu peptydów beta-amyloidu, które zaburzają funkcje ośrodkowego układu nerwowego. Odkładające się peptydy tworzą zatory (ang. plaques), które uniemożliwiają komunikację między neuronami, jak również przekazywanie substancji odżywczych. Skutkuje to degradacją neuronów, szczególnie w okolicy korowej, podkorowej oraz w płatach skroniowych i ciemieniowych.
Pamięć to informacje przetwarzane i przekazywane za pomocą sygnałów chemicznych i elektrycznych. Przyjmuje się, że płaty skroniowe odpowiadają za przechowywanie wspomnień i to właśnie tam zaczyna się proces degradacji, który może trwać wiele lat, zanim pojawią się pierwsze objawy choroby. Naukowcy zaobserwowali wzór rozprzestrzeniania się zmian w mózgu w chorobie Alzheimera i na tej podstawie są w stanie ocenić poziom zaawansowania tego schorzenia.
Wczesne objawy choroby Alzheimera:
- kłopot z przywoływaniem świeżych wspomnień,
- osoba chorująca ma świadomość, że trudno jej zapamiętać ostatnie zdarzenia, co początkowo może nie być widoczne dla jej bliskich,
- problem z organizacją myśli.
Późniejsze objawy choroby Alzheimera obejmują:
- pamięć: powtarzanie tych samych zdań i pytań, zapominanie o odbytych spotkaniach i rozmowach, przekładanie rzeczy w nietypowe miejsca, gubienie się w znanej okolicy, zapominanie nazw przedmiotów i imion bliskich,
- myślenie i wnioskowanie: problemy z koncentracją i abstrakcyjnym myśleniem, trudność w komunikowaniu myśli, prowadzeniu rozmowy i wyrażaniu potrzeb,
- codzienne czynności: kłopoty z planowaniem i wykonywaniem codziennych czynności, zapominanie jaką sekwencję czynności trzeba wykonać, żeby osiągnąć cel,
- ocena sytuacji, decyzyjność: zanikająca zdolność oceny sytuacji i podejmowania racjonalnych decyzji, zachowania społeczne nieadekwatne do sytuacji,
- nastrój i emocje: poczucie niepokoju, depresja, lęk, apatia, drażliwość, agresja, zmienność nastroju.
Dostępne metody leczenia choroby Alzheimera nastawione są na spowolnienie rozwoju symptomów, co umożliwia wydłużenie czasu, w którym chore osoby są zdolne do funkcjonowania na zadowalającym poziomie. Niestety nadal nie wynaleziono terapii, która pozwoliłaby na całkowite cofnięcie zmian degradacyjnych zachodzących w mózgu.
Farmakologiczne leczenie Alzheimera wykorzystuje m.in. leki, które stymulują organizm do produkcji acetylocholiny – neuroprzekaźnika odpowiedzialnego za zapamiętywanie i uczenie się. U chorych jej poziom jest bardzo niski. Inne środki farmakologiczne stosowane w chorobie Alzheimera regulują poziom glutaminianu, który jest neuroprzekaźnikiem odpowiedzialnym za naukę.
Poza farmakoterapią, w chorobie Alzheimera stosuje się psychoterapię, której celem jest wsparcie zdolności poznawczych pacjentów oraz podniesienie odczuwanej przez nich jakości życia. Wykorzystywane są techniki wywołujące wspomnienia, utrwalające umiejętności, które chorzy jeszcze mają lub udało się im je nabyć w czasie terapii.
Psychoterapia to również praca na rzecz poznania potrzeb chorujących oraz zapewnienie im bezpiecznego i komfortowego środowiska życia. Dobrze opisaną metodą przywoływania wspomnień i poprawy nastroju osób cierpiących na Alzheimera jest muzykoterapia.
W jaki sposób CBD może pomóc na Alzheimera i demencję?
Coraz więcej opiekunów chorych na Alzheimera poszukuje alternatywnych rozwiązań, które pomogą w łagodzeniu uciążliwych dolegliwości. Zalicza się tu: obniżony apetyt, problemy ze snem, stany lękowe czy agresja. Jedną z substancji, które mogą przynieść tego rodzaju korzyści jest CBD.
Otwartość na terapię konopną wśród osób sprawujących opiekę, potwierdza badanie ankietowe przeprowadzone w 2021 roku. Wyniki ankiet wskazują, że wysoki odsetek opiekunów był zadowolony z efektów suplementacji olejkiem CBD u ich podopiecznych. Osoby te były również przekonane, że CBD powinno być standardowym środkiem proponowanym przez medyków, zajmujących się chorymi na Alzheimera. Tylko 63% sprawujących opiekę konsultowało stosowanie CBD z lekarzami.
Hamuje proces neurodegeneracji i chroni zdrowe komórki nerwowe
W chorobie Alzheimera neurodegeneracja jest związana z uszkodzeniem komórek nerwowych, stresem oksydacyjnym i stanami zapalnymi w obrębie układu nerwowego. Molekuły ECS mają zdolność hamowania tych procesów, a co za tym idzie – spowalniają degradację komórek nerwowych oraz chronią zdrowe komórki.
Wykazano, że receptory CB1 występują gęsto w obrębie hipokampa i kory mózgowej. W chorobie Alzheimera w niektórych komórkach układu nerwowego ekspresja CB1 jest tłumiona, w innych staje się nadmierna. CBD działa pośrednio na układ nerwowy tak, jak działają na niego endokannabinoidy: łączy się z receptorami układu endokannabinoidowego oraz reguluje jego pracę, wzmacniając tym samym jego działanie neuroprotekcyjne.
Zmniejsza stany zapalne w układzie nerwowym
Badania na myszach pokazały, że CBD posiada właściwości antyoksydacyjne i działa hamująco na komórki mikroglejowe, współodpowiedzialne za odpowiedź zapalną w obrębie układu nerwowego. To właśnie te komórki uczestniczą w procesach chemicznych związanych m.in. z rozprzestrzenianiem się cytokin zapalnych i powstawaniem stresu oksydacyjnego.
Zdaniem naukowców, wyniki te świadczą o potencjale terapeutycznym CBD w rozległych stanach zapalnych układu nerwowego, występujących w wielu schorzeniach neurodegeneracyjnych (np. pląsawicy Huntingtona).
Poprawia funkcje poznawcze
Badania przeprowadzone na myszach sugerują, że CBD może poprawiać funkcje poznawcze u chorych na Alzheimera, m.in. poprzez aktywizację komórek szpiku kostnego 2 (TREM2), które są powiązane z tymi funkcjami. Testy behawioralne wykazały złagodzenie osłabienia funkcji kognitywnych w zwierzęcych modelach choroby Alzheimera, m.in. zmniejszyła się ich dezorientacja.
Redukuje lęk, agresję i pobudzenie
Według badaczy, objawy behawioralne choroby Alzheimera, takie jak lęk, agresja i pobudzenie, mają podłoże neurologiczne i są związane m.in. z zakłóceniami w przekazywaniu informacji w układzie nerwowym oraz zerwaniem połączeń neuronowych w niektórych częściach mózgu. Mogą mieć także związek z nieprawidłowym cyklem dobowym, który jest wynikiem wspomnianych zaburzeń.
CBD może redukować objawy Alzheimera związane z nastrojem i emocjami, poprzez regulację procesów chemicznych i metabolicznych zachodzących w mózgu osoby chorej.
Poprawia samopoczucie chorego
CBD ma korzystny wpływ na jakość snu osób dotkniętych Alzheimerem. Badania z 2019 roku wykazały, że u ponad 66% pacjentów przyjmujących kannabidiol, zaobserwowano redukcję niepokoju i problemów ze snem w ciągu pierwszego miesiąca stosowania.
Ta sama praca opisuje przeciwlękowe uspokajające i przeciwlękowe działanie kannabidiolu. Wspomniane właściwości CBD są szczególnie istotne w przypadku osób przejawiających zaburzenia nastroju i stany lękowe związane z postępem schorzeń neurodegeneracyjnych, takich jak choroba Alzheimera, a także u pacjentów objętych opieką paliatywną.
Stosowanie olejku CBD na Alzheimera i demencję
Dawkowanie CBD u pacjentów z demencją, podobnie jak w przypadku innych osób, jest sprawą indywidualną. Należy zaczynać suplementację od najniższych dawek i zwiększać je stopniowo, przy stałej obserwacji efektów. Standardową dawką początkową jest 10 – 20 mg CBD na dobę. Jeśli po tygodniu stosowania nie pojawią się efekty, można podnieść dawkę o kolejne 10 – 20 mg.
Kliniczne badania z udziałem pacjentów chorujących na chorobę Alzheimera są znacznie utrudnione, ze względu na bioetyczne regulacje dotyczące udziału w biomedycznych pracach badawczych osób z grup szczególnie narażonych na wykorzystanie (ang. vulnerable).
Jednak przytoczone wyżej doświadczenia przedkliniczne na zwierzęcych modelach choroby oraz kwestionariusze opinii na temat olejku CBD, przeprowadzone wśród osób sprawujących opiekę nad chorymi, dostarczają istotnych dowodów na zasadność włączenia kannabidiolu do terapii choroby Alzheimera.
FAQ
Tak. Jeśli osoba z demencją pozostaje pod opieką lekarza neurologa, psychiatry i psychoterapeuty, należy skonsultować z tymi osobami suplementację CBD oraz wziąć pod uwagę wskazówki dotyczące formy podania kannabinoidów oraz dawki.
Tak, osoby starsze mogą przyjmować CBD. Przyjmowanie CBD w takim przypadku należy zacząć od najniższych dawek i uważnie obserwować reakcję starszej osoby oraz rozmawiać z nią na temat samopoczucia.
Bibliografia:
- Long J M, Holtzman D. Alzheimer Disease: An Update on Pathobiology and Treatment Strategies. Cell, Volume 179, Issue 2, 2019, Pages 312-339, ISSN 0092-8674, doi: 10.1016/j.cell.2019.09.001.
- Leggieri M, Thaut MH, Fornazzari L, Schweizer TA, Barfett J, Munoz DG, Fischer CE. Music Intervention Approaches for Alzheimer’s Disease: A Review of the Literature. Front Neurosci. 2019 Mar 12;13:132. doi: 10.3389/fnins.2019.00132. PMID: 30930728; PMCID: PMC6424022.
- Leszko M, Meenrajan S. Attitudes, beliefs, and changing trends of cannabidiol (CBD) oil use among caregivers of individuals with Alzheimer’s disease. Complementary Therapies in Medicine, Volume 57, 2021, 102660, ISSN 0965-2299, doi: 10.1016/j.ctim.2021.102660.
- Iuvone T, Esposito G, Esposito R, Santamaria R, Di Rosa M, Izzo AA. Neuroprotective effect of cannabidiol, a non-psychoactive component from Cannabis sativa, on beta-amyloid-induced toxicity in PC12 cells. J Neurochem. 2004 Apr;89(1):134-41. doi: 10.1111/j.1471-4159.2003.02327.x. PMID: 15030397.
- Li H, Liu Y, Tian D, Tian L, Ju X, Qi L, Wang Y, Liang C. Overview of cannabidiol (CBD) and its analogues: Structures, biological activities, and neuroprotective mechanisms in epilepsy and Alzheimer’s disease. Eur J Med Chem. 2020 Apr 15;192:112163. doi: 10.1016/j.ejmech.2020.112163. Epub 2020 Feb 22. PMID: 32109623.
- Khodadadi H, Salles ÉL, Jarrahi A, Costigliola V, Khan MB, Yu JC, Morgan JC, Hess DC, Vaibhav K, Dhandapani KM, Baban B. Cannabidiol Ameliorates Cognitive Function via Regulation of IL-33 and TREM2 Upregulation in a Murine Model of Alzheimer’s Disease. J Alzheimers Dis. 2021;80(3):973-977. doi: 10.3233/JAD-210026. PMID: 33612548.
- Outen JD, Burhanullah MH, Vandrey R, Amjad H, Harper DG, Patrick RE, May RL, Agroni Mn, Forester B, Rosenberg P. Cannabinoids for Agitation in Alzheimer’s Disease. The American Journal of Geriatric Psychiatry, Volume 29, Issue 12, 2021,Pages 1253-1263, ISSN 1064-7481, doi: 10.1016/j.jagp.2021.01.015.
Wszystkie treści znajdujące się na stronie konopio.pl opierają się na ogólnodostępnych informacjach i w żadnym wypadku nie stanowią porady medycznej czy farmaceutycznej. Dokładamy wszelkich starań, aby nasze artykuły dostarczały rzetelną i aktualną wiedzę, jednak wykluczamy jakąkolwiek odpowiedzialność za działania podejmowane przez czytelników strony.
Wszelkie wątpliwości dotyczące stosowania CBD należy konsultować z lekarzem.
Olejki CBD nie są lekami i nie mogą być stosowane jako zamienniki leków.