CBD a cukrzyca: czy olejek CBD może zapobiegać cukrzycy, łagodzić jej objawy i hamować postęp choroby?

Rola układu endokannabinoidowego w cukrzycy

Naukowcy zaproponowali hipotetyczny mechanizm działania układu endokannabinoidowego w rozwoju cukrzycy typu 2. U osoby zdrowej z prawidłową glikemią po spożyciu posiłku dochodzi do stymulacji receptorów CB1 (receptor ECS)  i TRPV1 (receptor układu nerwowego) przez endokannabinoidy – 2-AG oraz anandamid, a w konsekwencji do uwolnienia insuliny w ilości niezbędnej do metabolizowania glukozy z pożywienia. 

W hiperglikemii i otyłości poziomy anandamidu i 2-AG są trwale podwyższone w trzustce, co powoduje nadmierną stymulację receptorów CB1 i TRPV1 oraz zwiększone uwalnianie insuliny. Wrażliwość komórek na insulinę jest obniżona przez podwyższony poziom 2-AG w mięśniach szkieletowych, który jednocześnie silniej aktywuje receptory CB1 sprzyjające magazynowaniu tkanki tłuszczowej. Receptory TRPV1 w mięśniach, które hamują powstawanie tkanki tłuszczowej, pozostają nieaktywne. 

Dochodzi do zmniejszonej produkcji adiponektyny (hormonu usprawniającego wykorzystanie glukozy i kwasów tłuszczowych jako źródła energii) i zwiększonej akumulacji trzewnej tkanki tłuszczowej. Wszystkie te procesy razem prowadzą do wzrostu hiperglikemii i insulinooporności, co skutkuje nadmierną eksploatacją komórek beta trzustki, a w następstwie – ich uszkodzeniem i wystąpieniem cukrzycy typu 2. Znaczenie w procesie powstawania choroby ma również stan zapalny wywołany nadmierną stymulacją receptorów CB1 i TRPV1.

Kannabidiol, poprzez specyfikę swoich oddziaływań z receptorami CB1 i TRPV1, może odgrywać istotną rolę w terapii insulinooporności i cukrzycy typu 2. Działanie przeciwzapalne CBD może także częściowo zapobiegać powstawaniu i postępowi cukrzycy typu 1, która jest chorobą autoimmunologiczną.

W jaki sposób CBD pomaga na cukrzycę?

Występowanie cukrzycy typu 2 jest powiązane z funkcjonowaniem układu endokannabinoidowego (ECS), który uczestniczy w kontroli metabolizmu lipidów i glukozy na kilku poziomach, częściowo odpowiadając za ilość energii akumulowanej w postaci tłuszczu. 

W wyniku długotrwałego przyjmowania z dietą nadmiaru kalorii, układ endokannabinoidowy ulega rozregulowaniu. Wykazuje nadmierną aktywność w ważnych narządach uczestniczących w homeostazie energetycznej, szczególnie w trzewnej tkance tłuszczowej. Ta dysregulacja ECS może przyczynić się do wystąpienia czynników ryzyka otyłości i cukrzycy typu 2.

Może zmniejszać ryzyko cukrzycy

Z dotychczas dostępnych badań naukowych prowadzonych na myszach wynika, że CBD może zmniejszać częstość występowania cukrzycy i łagodzić jej objawy zarówno w przypadku cukrzycy typu 2, jak i typu 1.

W jednym z badań nieotyłe myszy z cukrzycą poddano leczeniu kannabidiolem. Po zakończeniu badania częstość występowania cukrzycy w grupie kontrolnej wynosiła 86%, a w grupie leczonej CBD – jedynie 30%. Stosowanie CBD spowodowało również wyraźne obniżenie poziomu cytokin prozapalnych w osoczu. Badanie histologiczne wysp trzustkowych myszy leczonych CBD ujawniło znacznie zmniejszone zapalenie wysp trzustkowych, co wskazuje, iż kannabidiol może spowalniać proces ich niszczenia, a zatem redukować postęp cukrzycy. 

Podobne wyniki uzyskano w innym badaniu na myszach. Jego autorzy sugerują, że CBD może być skuteczną metodą terapii we wczesnych etapach cukrzycy typu 1. Trzeba jednak pamiętać, że nie ma badań na ludziach, które bezpośrednio analizują wpływ spożycia CBD na ryzyko występowania i terapię cukrzycy. Badania na zwierzętach są obiecujące, jednak ich wyników nie można przekładać wprost na skuteczność u ludzi.

Redukuje stany zapalne 

Naukowcy nie mają wątpliwości, że oba najpowszechniejsze rodzaje cukrzycy – typu 1 i 2 – przebiegają ze stanem zapalnym i że przewlekły stan zapalny jest jednym z czynników odpowiedzialnych za wystąpienie choroby. 

W cukrzycy typu 1 pierwszym etapem choroby jest zapalenie wysp trzustkowych w wyniku pojawienia się w tkankach trzustki autoreaktywnych limfocytów T. Proces zapalny jest bardzo rozbudowany i obejmuje wiele mechanizmów, które – jak błędne koło – napędzają się wzajemnie, prowadząc do coraz większego zniszczenia komórek wysp trzustkowych i postępu cukrzycy.

Występowanie cukrzycy typu 2 jest powiązane z przewlekłym stanem zapalnym poprzez szereg podstawowych mechanizmów, obejmujących wrodzony układ odpornościowy. Naukowcy podkreślają ogromną rolę stanu zapalnego w patogenezie choroby. Przewlekły stan zapalny wywołany przez takie czynniki jak przejadanie się, brak aktywności fizycznej, otyłość, stres psychiczny, czy palenie papierosów prowadzi do utraty wrażliwości tkanek na insulinę, a przez to do cukrzycy.

Zgodnie z badaniami na zwierzętach, CBD może zmniejszać stan zapalny w cukrzycy. W jednym z doświadczeń ustalono, że leczenie CBD spowodowało znaczne obniżenie poziomu cytokin prozapalnych, IFN-gamma i TNF-alfa w osoczu, zmniejszenie wytwarzania cytokin związanych z Th1 oraz redukcję nacieków zapalnych wysp trzustkowych.

Zmniejsza ból neuropatyczny

Neuropatia cukrzycowa jest powikłaniem niewyrównanej cukrzycy. Początkowo objawia się mrowieniem, swędzeniem i drętwieniem dłoni oraz stóp, a wraz z postępem choroby pojawia się silny ból związany z uszkodzeniem nerwów.

Przegląd badań z 2021 roku pokazuje, że CBD może skutecznie chronić przed bólem neuropatycznym. W badaniach na szczurach udowodniono, że u zwierząt z przewlekłym bólem neuropatycznym, którym podawano CBD, wzrósł próg bólu termicznego i mechanicznego. Aktywność przeciwbólowa CBD związana jest z oddziaływaniem na receptory TRPV1 (potocznie “receptory bólu”), a także zmniejszoną ekspresją CB1 w obszarach macierzy bólu, która była zwiększona u zwierząt poddanych modelom przewlekłego bólu neuropatycznego.

Wspiera metabolizm i ułatwia odchudzanie

Zaburzona gospodarka węglowodanowa i brak homeostazy glukozowo-insulinowej sprzyjają odkładaniu nadmiaru tkanki tłuszczowej i przybieraniu na wadze. Wiele osób z insulinoopornością i cukrzycą zmaga się z nadwagą i otyłością, które z kolei potęgują postęp cukrzycy. Mamy zatem do czynienia z zamkniętym kręgiem nasilających się wzajemnie objawów.

CBD pomaga w odchudzaniu, regulowaniu metabolizmu oraz kontroli masy ciała. Liczne badania potwierdzają jego potencjał w tym kierunku. Z dostępnej literatury naukowej wynika, że działanie kannabidiolu w tym zakresie obejmuje m.in. wpływ na: 

• hormony głodu i sytości, 
• przekształcanie tkanki tłuszczowej,
• poziom insuliny i występowanie insulinooporności. 

Zmniejsza ryzyko powikłań cukrzycowych

Cukrzyca, szczególnie nieprawidłowo leczona, może powodować liczne przewlekłe powikłania. Do najczęstszych należą: 

• szybko postępująca miażdżyca, 
• choroba niedokrwienna serca, 
• większe ryzyko zawału serca i udaru mózgu, 
• retinopatia cukrzycowa, 
• neuropatia cukrzycowa, 
• uszkodzenia nerek i 
• stopa cukrzycowa. 

Z badań na zwierzętach i ludzkich liniach komórkowych wynika, że CBD może być skutecznym i bezpiecznym środkiem terapeutycznym w powikłaniach cukrzycy. Działanie te kannabidiol zawdzięcza swojej aktywności łagodzącej stan zapalny, redukującej stres oksydacyjny, spowalniającej śmierć komórek i zmniejszającej uszkodzenia tkanek u chorych na cukrzycę. 

Praca przeglądowa, dotycząca skuteczności kannabinoidów w leczeniu powikłań cukrzycy, podkreśla, że CBD, a także THCV mają duży potencjał leczniczy w uszkodzeniach układu krążenia, nerek, wzroku i neuropatii cukrzycowej. 

Jak stosować CBD na cukrzycę?

W kwestii stosowania CBD na cukrzycę nie można jeszcze mówić o dawkach wykazujących potwierdzone działanie terapeutyczne. Ilość badań naukowych jest zbyt mała i w większości są to dane z badań na zwierzętach. 

Dlatego w przypadku cukrzycy zalecane jest profilaktyczne dawkowanie CBD, polegające na rozpoczęciu suplementacji od najmniejszych rekomendowanych ilości kannabidiolu. Najczęściej jest to 20 – 30 mg CBD na dobę. Jeśli nie obserwuje się pożądanych efektów, dawkę można stopniowo zwiększać.

Kupując olejek CBD na cukrzycę, warto wybrać produkt przebadany laboratoryjnie, co jest gwarancją jego składu i jakości. Olejek full spectrum może okazać się korzystniejszy niż ten zawierający wyłącznie CBD, gdyż pozostałe kannabinoidy i terpeny mają potencjał wspierający działanie przeciwcukrzycowe CBD. Dla przykładu, podejrzewa się, że THCV obniża poziom glukozy we krwi.

FAQ