Zespół jelita drażliwego jest chorobą, u której podstaw leży nadwrażliwość jelit i zaburzenie funkcjonowania osi mózg-jelita. Potocznie na IBS mówi się “nerwica jelit”, co obrazowo pokazuje zależność między podłożem psychicznym choroby a jej fizjologicznymi objawami. Choć przyczyny występowania IBS są wieloczynnikowe i nie do końca poznane, duże znaczenie w wyzwalaniu choroby ma stres.
IBS powoduje liczne dolegliwości jelitowe. Najczęściej jest to ból podbrzusza, zmiany w częstotliwości oddawania stolca i ból związany z wypróżnianiem. Jaki związek z zespołem jelita drażliwego ma CBD?
Czym jest zespół jelita drażliwego?
Zespół jelita drażliwego (IBS; ZJD) jest chorobą czynnościową, która ma źródło w nadwrażliwości czuciowej jelit oraz zaburzeniu funkcjonowania (dokładniej zaburzeniu przetwarzania czuciowego) osi mózgowo-jelitowej.
Chorobę charakteryzuje nawracający ból dolnych części brzucha związany z defekacją, zmianą konsystencji stolca i/lub rytmu wypróżnień. W zależności od zmian w oddawaniu stolca, jakie zachodzą u chorego, IBS może występować w postaci zaparciowej, biegunkowej, mieszanej i niezidentyfikowanej.
Zespół jelita drażliwego jest diagnozowany na całym świecie, ale zdecydowanie więcej osób zapada na niego w krajach rozwiniętych. Kobiety chorują dwa razy częściej niż mężczyźni.
Przyczyny występowania IBS nie są do końca poznane. Etiologia choroby jest złożona, a do jej wystąpienia potrzeba skorelowania wielu różnych czynników. W rozwoju zespołu jelita drażliwego biorą udział m.in. czynniki genetyczne, społeczne, psychologiczne, immunologiczne i dietetyczne, które wywołują nieprawidłową motorykę przewodu pokarmowego, nadwrażliwość trzewną i dysregulację ośrodkowego układu nerwowego.
Objawy ZJD są powiązane bezpośrednio z zaburzeniem interakcji osi mózg-jelita, w którym kluczową rolę odgrywa dysbioza mikrobioty jelitowej. U osób chorujących stwierdza się przerost bakterii chorobotwórczych oraz obniżone poziomy kluczowych dla zdrowia bakterii kwasu mlekowego. To z kolei zaburza prawidłowe działanie wielu mechanizmów neurogennych, endokrynnych i immunologicznych. Bardzo duże znaczenie w wyzwoleniu objawów choroby ma stres.
Objawy jelitowe nasilają się często po posiłku. Zwykle to nie rodzaj żywności jest przyczyną wystąpienia dolegliwości, a sam fakt jedzenia. Są jednak produkty, które u części osób odpowiadają za nasilenie choroby. Zalicza się do nich żywność zawierająca FODMAP (łatwo fermentowane sacharydy) i laktozę.
Głównymi objawami IBS są nawracające bóle brzucha, które występują zwykle w ciągu dnia i są związane z wypróżnianiem, zmianą częstotliwości wypróżnień oraz konsystencji stolca. Bóle mają charakter nieregularny i zmienną lokalizację, jednak najczęściej pojawiają się w podbrzuszu.
Osoby z zespołem jelita drażliwego doświadczają także:
- uczucia dyskomfortu w jamie brzusznej,
- uczucia pełności,
- wzdęć,
- parcia na stolec,
- uczucia niepełnego wypróżnienia,
- nagłej potrzeby wypróżnienia,
- naprzemiennych biegunek i zaparć.
Dolegliwości związane z zespołem jelita drażliwego nasilają się w wyniku sytuacji stresowych i obniżonego nastroju. Komfort życia osób z ZJD z czasem pogarsza się na tyle, że sama choroba jest czynnikiem silnie stresogennym, co prowadzi do zamkniętego koła wzajemnie nasilających się objawów fizjologicznych i emocjonalnych. Chorujący na ZJD doświadczają problemów ze snem, zaburzeń seksualnych, przewlekłego zmęczenia i wahań nastroju.
Dotychczas nieznana jest metoda wyleczenia IBS, ponieważ brak jest wśród naukowców i lekarzy pewności co do jego przyczyn. Leczenie ma na celu poprawę komfortu życia chorego i wprowadzenie w stan remisji (wyciszenia objawów).
W tym celu w pierwszej kolejności zaleca się zmianę stylu życia – wyeliminowanie źródeł przewlekłego stresu, pracę nad lepszym radzeniem sobie ze stresem i poprawą jakości snu, zwiększenie aktywności fizycznej oraz wprowadzenie zaleceń dietetycznych.
Ze względu na stwierdzaną u chorych dysbiozę jelit, bardzo duże znaczenie ma probiotykoterapia. Jak pokazują badania naukowe, bakterie probiotyczne są bardzo skuteczne w zmniejszaniu dolegliwości ZJD. W bardziej zaawansowanych postaciach choroby wprowadza się farmakoterapię dobieraną do dominujących objawów klinicznych u pacjenta.
Jak CBD może pomóc na IBS?
Na ten moment brakuje badań, które analizują skuteczność zastosowania CBD bezpośrednio w zespole jelita drażliwego. Substancji tej warto jednak poświęcić uwagę z dwóch powodów. Po pierwsze, CBD ma szeroko potwierdzone działanie w niwelowaniu objawów, które występują w IBS. Po drugie, zgodnie z najnowszą wiedzą, układ endokannabinoidowy bierze udział w regulacji pracy jelit. Wykazano, że motoryka, wydzielanie i stan zapalny w jelitach są modulowane przez układ endokannabinoidowy, co uzasadnia potencjalne wykorzystanie kannabinoidów w leczeniu IBS.
Stymuluje receptory waniloidowe
CBD jest agonistą receptorów waniloidowych TRPV1. Może mieć to znaczenie w ZJD, gdyż w wyzwalaniu choroby biorą udział mechanizmy waniloidowe. Zauważono, że przewlekła stymulacja TRPV1 powoduje wytworzenie oporności (refrakcji) neuronów czuciowych, która jest zjawiskiem korzystnym w leczeniu zespołu jelita drażliwego, gdyż prowadzi do zmniejszenia wrażliwości trzewnej.
Zmniejsza ból
CBD ma udokumentowane działanie zmniejszające ból ostry – oporny na klasyczne leki oraz wywołany stanem zapalnym. U osób z chorobami przewlekłymi przyjmowanie CBD na ból poprawia komfort życia. Badania przedkliniczne wskazują, że receptory endokannabinoidowe mogą być zaangażowane w ból trzewny i rozwój nadwrażliwości trzewnej.
Ból podbrzusza jest jedną z głównych dolegliwości w zespole jelita drażliwego. Dlatego zasadnym wydaje się poszukiwanie sposobu, który skutecznie redukuje ból, a przy tym jest bezpieczny dla zdrowia. Środkiem tym może być właśnie CBD.
Zmniejsza skurcze jelit
Badania na zwierzętach, u których wywołano zwiększoną ruchliwość jelit przez ich podrażnienie różnymi czynnikami, wykazały, że CBD zmniejsza skurcze jelit i przywraca zdrowy, fizjologiczny czas pasażu jelitowego.
Bazując na tych wynikach, naukowcy sugerują duży potencjał CBD w zmniejszaniu dolegliwości związanych z biegunkową i mieszaną postacią IBS. Co ważne, kannabidiol nie zmniejsza motoryki przewodu pokarmowego, kiedy funkcjonuje on normalnie. Oznacza to, że przyjmowanie CBD nie prowadzi do zaparć.
Redukuje stres i niepokój
Zarówno krótkotrwały stres, jak i przewlekłe napięcie nerwowe są czynnikami wyzwalajacymi objawy zespołu jelita drażliwego. Jednocześnie dyskomfort jelitowy (najczęściej ból i biegunki) bywa na tyle dotkliwy, że nasila niepokój i pogarsza istotnie samopoczucie psychiczne.
CBD może okazać się bardzo pomocny w IBS. Jego działanie na zmniejszanie niepokoju, redukcję efektów stresu i poprawę nastroju jest bardzo dobrze przebadane. Wyciszona reakcja organizmu na stres może przekładać się na łagodzenie objawów IBS, a zredukowane objawy – na dodatkowe zmniejszenie stresu.
Jak stosować olejek CBD na zespół jelita drażliwego?
Nie istnieją oficjalne wytyczne, dotyczące dawkowania CBD w zespole jelita drażliwego. Planując przyjmowanie olejku CBD, można sugerować się zalecanym dawkowaniem na konkretne objawy, np. nadmierny stres.
Ustalając dawkowanie zawsze należy sugerować się zaleceniami producenta, które uwzględniają stężenie CBD w olejku. Suplementację zaleca się rozpoczynać od najmniejszych sugerowanych ilości, stopniowo je zwiększając do momentu uzyskania oczekiwanych efektów. Ważne, aby olejek był przebadany laboratoryjnie, co daje gwarancję wysokiej jakości i bezpieczeństwa zakupionego preparatu.
FAQ
Dostępna wiedza naukowa jest obecnie zbyt skąpa, aby jasno odpowiedzieć na to pytanie. CBD może być dobre na IBS, ponieważ jest skuteczne w niwelowaniu czynników, które wyzwalają i nasilają objawy zespołu jelita drażliwego. Nie ma jednak badań, które analizowały bezpośredni wpływ zastosowania CBD na stan zdrowia osób z IBS.
Jednym z możliwych skutków ubocznych stosowania olejku CBD jest biegunka. Problem ten nie jest związany z samym CBD, lecz może wynikać z jednorazowego przyjęcia zbyt dużych ilości tłuszczu, w którym jest zawieszony kannabidiol. Stosowanie się do zaleceń odnośnie dawkowania olejku CBD maksymalnie zmniejsza ryzyko wystąpienia biegunki.
Nie istnieją oficjalne rekomendacje, które proponowałyby schemat przyjmowania olejku CBD na jelito drażliwe. Ustalając dawkowanie CBD, należy zastosować się do zaleceń producenta olejku i zawsze zaczynać od najmniejszych proponowanych ilości.
Leczenie zespołu jelita drażliwego obejmuje w pierwszej kolejności zmiany stylu życia (modyfikacje dietetyczne, aktywność fizyczną, higienę snu), redukcję stresu i probiotykoterapię. W cięższych przypadkach konieczne może być leczenie farmakologiczne objawów oraz psychoterapia.
Bibliografia:
- Adrych K., Zespół jelita drażliwego w świetle najnowszych wytycznych, Forum Medycyny Rodzinnej 2018;12(6), 224–233
- Adrych K., Rydzewska G., Rozpoznawanie i leczenie zespołu jelita nadwrażliwego w praktyce lekarza rodzinnego, Varia Medica 2020;4(1):52-59
- Dworzański T. et. al. Rola mikrobioty jelitowej w zespole jelita nadwrażliwego, Postepy Hig Med Dosw (online), 2018; 72: 215-226
- Russo EB. Clinical Endocannabinoid Deficiency Reconsidered: Current Research Supports the Theory in Migraine, Fibromyalgia, Irritable Bowel, and Other Treatment-Resistant Syndromes. Cannabis Cannabinoid Res. 2016;1(1):154-165. Published 2016 Jul 1. doi:10.1089/can.2016.0009
- Mlost J, Bryk M, Starowicz K. Cannabidiol for Pain Treatment: Focus on Pharmacology and Mechanism of Action. International Journal of Molecular Sciences. 2020; 21(22):8870. https://doi.org/10.3390/ijms21228870
- Argueta DA, Ventura CM, Kiven S, Sagi V, Gupta K. A Balanced Approach for Cannabidiol Use in Chronic Pain. Front Pharmacol. 2020;11:561. Published 2020 Apr 30. doi:10.3389/fphar.2020.00561
- Russo, Ethan. (2004). Clinical endocannabinoid deficiency (CECD): Can this concept explain therapeutic benefits of cannabis in migraine, fibromyalgia, irritable bowel syndrome and other treatment-resistant conditions?. Neuro endocrinology letters. 25. 31-39.
- Martínez V, Iriondo De-Hond A, Borrelli F, Capasso R, Del Castillo MD, Abalo R. Cannabidiol and Other Non-Psychoactive Cannabinoids for Prevention and Treatment of Gastrointestinal Disorders: Useful Nutraceuticals?. Int J Mol Sci. 2020;21(9):3067. Published 2020 Apr 26. doi:10.3390/ijms21093067
- Blessing EM, Steenkamp MM, Manzanares J, Marmar CR. Cannabidiol as a Potential Treatment for Anxiety Disorders. Neurotherapeutics. 2015;12(4):825-836. doi:10.1007/s13311-015-0387-1
Wszystkie treści znajdujące się na stronie konopio.pl opierają się na ogólnodostępnych informacjach i w żadnym wypadku nie stanowią porady medycznej czy farmaceutycznej. Dokładamy wszelkich starań, aby nasze artykuły dostarczały rzetelną i aktualną wiedzę, jednak wykluczamy jakąkolwiek odpowiedzialność za działania podejmowane przez czytelników strony.
Wszelkie wątpliwości dotyczące stosowania CBD należy konsultować z lekarzem.
Olejki CBD nie są lekami i nie mogą być stosowane jako zamienniki leków.