Przyczyny nieswoistych zapaleń jelit nie są jednoznacznie wyjaśnione. Wiadomo, że choroby mogą mieć podłoże genetyczne, nie bez znaczenia są także czynniki środowiskowe, takie jak: nieodpowiednia dieta (wysoko przetworzona żywność, substancje chemiczne w żywności), używki, przewlekły stres, rosnące zanieczyszczenie środowiska, czy przyjmowanie antybiotyków.
Całkowite wyleczenie schorzeń związanych ze stanem zapalnym jelit nie jest obecnie możliwe. Leczenie farmakologiczne skupia się na łagodzeniu objawów i utrzymywaniu stanu remisji choroby. Oprócz farmakoterapii ważna jest także dieta, probiotyki i dążenie do utrzymania organizmu w ogólnym dobrym stanie zdrowia. CBD – ze względu na swoje właściwości – może okazać się nieocenionym wsparciem leczenia nieswoistych stanów zapalnych jelit.
Czym są nieswoiste zapalenia jelit?
Nieswoiste zapalenia jelit (IBD, Inflammatory Bowel Diseases) są przewlekłymi stanami zapalnymi w obrębie jelit, które objawiają się:
- wzdęciami,
- bólami brzucha,
- zaparciami,
- biegunką,
- ogólnym osłabieniem,
- krwią w kale,
- gorączką,
- nagłą utratą wagi.
Ważnym czynnikiem, wpływającym na stany zapalne jelit i rozwój zmian śluzówkowych jest mikrobiota jelitowa. Obecnie uważa się, że zaburzenie fizjologicznej flory jelitowej (dysymbioza jelitowa) stanowi najbardziej prawdopodobną przyczynę rozwoju chorób zapalnych jelit. Pomimo tego przekonania, nie udało się jeszcze powiązać żadnego konkretnego drobnoustroju z etiopatogenezą IBD. Niemniej jednak, u osób chorujących na nieswoiste zapalenia jelit, obserwuje się zaburzenie liczby i zmniejszenie różnorodności bakterii jelitowych.
Przy nieprawidłowościach dotyczących mikrobioty jelitowej i naruszeniu naturalnej bariery jelitowej często dochodzi do zwiększenia przepuszczalności jelit. Stan ten stwarza ryzyko rozwoju nadwrażliwości zależnej od przeciwciał IgG. W takiej sytuacji przez barierę jelitową przenikają niestrawione białka pokarmowe, które mogą powodować aktywację układu odpornościowego – zaczyna on nadmiernie wydzielać przeciwciała IgG w reakcji na określone rodzaje pokarmów.
Prowadzi to do powstawania stanów zapalnych i zaostrzenia objawów choroby. Stany zapalne występują w błonach śluzowych jelit oraz w tkankach limfatycznych związanych z jelitem – GALT (gut-associated lymphoid tissue).
Wyróżnia się dwa główne typy nieswoistych zapaleń jelit, które charakteryzują się zbliżonymi objawami. Istotne różnice pomiędzy tymi dwoma schorzeniami widoczne są dopiero na poziomie diagnostyki obrazowej.
W chorobie Leśniowskiego – Crohna obserwuje się zmiany zapalne ścian przewodu pokarmowego na całej jego długości lub na jednym odcinku. Chorobę Leśniowskiego-Crohna od wrzodziejącego zapalenia jelita grubego odróżnia przede wszystkim widoczny zakres zmian.
Choroba ma zróżnicowany przebieg, co sprawia, że jej diagnostyka jest trudna. Objawy zależą od lokalizacji zmian, ich zaawansowania i rozległości. W tym rodzaju IBD są to najczęściej: biegunka, gorączka, bóle brzucha, spadek masy ciała oraz zmiany w okolicy odbytu. Diagnostyka opiera się na endoskopii, badaniach radiologicznych i histopatologicznych, badaniach laboratoryjnych krwi i kału oraz wywiadzie z pacjentem.
Wrzodziejące zapalenie jelita grubego (colitis ulcerosa) polega na tworzeniu się zmian zapalnych w obrębie błony śluzowej jelita grubego. W odróżnieniu od choroby Leśniowskiego-Crohna, wrzodziejące zapalenie jelit zwykle przebiega z fazami ostrych rzutów choroby i remisji.
Najczęstsze objawy w tej odmianie IBD to biegunki z obecnością krwi i śluzu. Diagnostyka – podobnie jak w chorobie Leśniowskiego-Crohna – opiera się na badaniach endoskopowych, radiologicznych, histopatologicznych oraz laboratoryjnych. Ważny jest również szczegółowy wywiad z pacjentem.
Jak CBD może pomóc na nieswoiste zapalenia jelit?
Układ endokannabinoidowy (ECS) gra ważną rolę w modulacji wielu procesów fizjologicznych w obrębie przewodu pokarmowego, włączając w to:
- homeostazę jelitową,
- regulację motoryki przewodu pokarmowego,
- odczucia związane z układem pokarmowym,
- wzmacnianie bariery jelitowej, oraz
- immunomodulację stanów zapalnych w IBD.
W przewodzie pokarmowym występują receptory ECS (CB1 i CB2), łączące się z nimi endokannabinoidy AEA i 2AG oraz enzymy odpowiedzialne za ich syntezę i degradację. Wpływanie za pomocą CBD na wszystkie wyżej wymienione elementy ECS, prowadzi do wzmacniania lub hamowania jego pracy, co może przełożyć się na redukowanie objawów nieswoistych zapaleń jelit.
Łagodzi ból o podłożu zapalnym
W zwierzęcych modelach stanów zapalnych wykazano, że CBD łagodzi ból oraz działa przeciwzapalnie. Wyniki jednego z badań przeprowadzonego na szczurach sugerują, że CBD może zmniejszać chroniczny ból wywołany stanem zapalnym.
Dodatkowo, CBD może obniżać poziom cytokin prozapalnych (IL-6) oraz zmniejszać aktywność czynników odpowiedzialnych za powstawanie zmian nowotworowych. Badacze wykazali również, że kannabidiol mobilizuje organizm do reakcji hamującej proces zapalny (wydzielanie IL-10). Co więcej, CBD może ograniczać przeczulicę powstającą u osób doświadczających przewlekłego bólu, związanego przede wszystkim ze stanami zapalnymi.
Zmniejsza stan zapalny
Komórki glejowe jelit (EGC, specyficzne komórki układu nerwowego występujące w jelitach) pośredniczą w ostrych i chronicznych stanach zapalnych jelit. EGC zapoczątkowują reakcje chemiczne, które mogą prowadzić do wzmocnienia odpowiedzi układu odpornościowego – powstawania stanu zapalnego. To ich działanie obrazuje ważną zależność między układem nerwowym, immunologicznym a pokarmowym.
Badania przeprowadzone na myszach oraz z udziałem osób cierpiących na IBD wykazały, że CBD może zmniejszać prozapalną aktywność komórek glejowych w jelitach i tym samym łagodzić stany zapalne jelit.
Wspiera prawidłową barierę jelitową
Kannabinoidy konopne, działając w zastępstwie endokannabinoidów (kannabinoidów syntetyzowanych w ciele człowieka), mogą modulować przepuszczalność barier jelitowych w stanach zapalnych. Aktywizując ECS do pracy, łączą się z jego receptorami i pośrednio regulują zaburzone funkcje w obrębie układu trawiennego.
Badania laboratoryjne wykazały, że CBD przyspieszało odbudowywanie się bariery jelitowej uszkodzonej z powodu zaburzenia mikrobioty jelitowej w nieswoistych zapaleniach jelit. Ten efekt był wywoływany przez łączenie się kannabidiolu z receptorami CB1 układu endokannabinoidowego.
Poprawia jakość życia
W trakcie trwającego 12 tygodni badania klinicznego, pacjenci i pacjentki doświadczający nieswoistych zapaleń jelit zażywali wysokoprocentowy ekstrakt CBD. Na szczególną uwagę zasługuje sposób, w jaki zaprojektowano badanie: randomizowane, podwójnie zaślepione, z grupą kontrolną placebo – to wciąż rzadkość w kontekście fitokannabinoidów konopnych. Wyniki wskazują na złagodzenie objawów IBD oraz ogólną poprawę samopoczucia u osób, które dobrze tolerowały terapię wysokimi dawkami CBD.
Wyniki innego badania odnoszą się wprost do wskaźnika QOL, który służy do pomiaru subiektywnego poczucia jakości życia u chorych. Po 8-tygodniowej suplementacji CBD wyniki QOL u uczestników ze zdiagnozowaną chorobą Leśniowskiego-Crohna były wyższe.
Dawkowanie CBD na nieswoiste zapalenie jelit
W nieswoistych zapaleniach jelit stosowanie olejku CBD należy zacząć od dawki minimalnej (10-20 mg/dobę) i stopniowo ją zwiększać w odstępie około 7 dni o kolejne 10-20 mg, aż do uzyskania efektów. W przytoczonych badaniach stosowane były dawki pomiędzy 50 a 250 mg CBD na dobę. Warto jednak pamiętać, że jest to jedynie sugestia, ponieważ nie ma oficjalnych zaleceń i rekomendacji odnośnie dawkowania kannabidiolu w chorobach zapalnych jelit.
Warto zdecydować się na olejek full spectrum, ze względu na możliwe korzystne działanie tzw. efektu otoczenia. Podczas wyboru olejeku CBD, dobrze jest sprawdzić, czy sprzedawca dysponuje aktualnymi wynikami badań laboratoryjnych i ma dokumentację dotyczącą wykorzystanego w ekstrakcji olejku CBD surowca roślinnego.
FAQ
Receptory ECS znajdują się w układzie trawiennym, wobec tego CBD może wspierać prawidłowe funkcjonowanie jelit. CBD korzystnie wpływa na zachowanie fizjologicznej bariery jelitowej.
Bibliografia:
- Manichanh, Borruel, Casellas, Guarner. The gut microbiota in IBD. Nature reviews Gastroenterology & hepatology, 9(10), 599 (2012). doi: 10.1038/nrgastro.2012.152. Epub 2012 Aug 21. PMID: 22907164.
- Hryhorowicz S, Kaczmarek-Ryś M, Zielińska A, Scott RJ, Słomski R, Pławski A. Endocannabinoid System as a Promising Therapeutic Target in Inflammatory Bowel Disease – A Systematic Review. Front Immunol. 2021 Dec 22;12:790803. doi: 10.3389/fimmu.2021.790803. PMID: 35003109; PMCID: PMC8727741.
- De Filippis D, Esposito G, Cirillo C, Cipriano M, De Winter BY, Scuderi C, Sarnelli G, Cuomo R, Steardo L, De Man JG, Iuvone T. Cannabidiol reduces intestinal inflammation through the control of neuroimmune axis. PLoS One. 2011;6(12):e28159. doi: 10.1371/journal.pone.0028159. Epub 2011 Dec 6. PMID: 22163000; PMCID: PMC3232190.
- Mlost, Bryk, Starowicz. Cannabidiol for Pain Treatment: Focus on Pharmacology and Mechanism of Action. International Journal of Molecular Sciences. 2020; 21(22):8870. doi: 10.3390/ijms21228870
- Xiong, Cui, Cheng, Yang et al. Cannabinoids suppress inflammatory and neuropathic pain by targeting α3 glycine receptors. J. Exp. Med. 2012;209:1121–1134. doi: 10.1084/jem.20120242.
- Verrico, Wesson, Konduri, Hofferek, Vazquez-Perez, Blair, Dunner, Salimpour, Decker, Halpert. A randomized, double-blind, placebo-controlled study of daily cannabidiol for the treatment of canine osteoarthritis pain. Pain. 2020;161:2191–2202. doi: 10.1097/j.pain.0000000000001896.
- Thapa, Cairns, Szczesniak, Toguri, Caldwell, Kelly. The Cannabinoids Δ8THC, CBD, and HU-308 Act via Distinct Receptors to Reduce Corneal Pain and Inflammation. Cannabis Cannabinoid Res. 2018 Feb 1;3(1):11-20. doi: 10.1089/can.2017.0041. PMID: 29450258; PMCID: PMC5812319.
- Alhamoruni, Lee, Wright, Larvin, O’Sullivan.Pharmacological Effects of Cannabinoids on the Caco-2 Cell Culture Model of Intestinal Permeability.Journal of Pharmacology and Experimental Therapeutics October 1, 2010, 335 (1) 92-102; doi: 10.1124/jpet.110.168237
- Irving, Iqbal, Nwokolo, Subramanian et al. A Randomized, Double-blind, Placebo-controlled, Parallel-group, Pilot Study of Cannabidiol-rich Botanical Extract in the Symptomatic Treatment of Ulcerative Colitis. Inflammatory Bowel Diseases, Volume 24, Issue 4, April 2018, Pages 714–724, doi: 10.1093/ibd/izy002
Wszystkie treści znajdujące się na stronie konopio.pl opierają się na ogólnodostępnych informacjach i w żadnym wypadku nie stanowią porady medycznej czy farmaceutycznej. Dokładamy wszelkich starań, aby nasze artykuły dostarczały rzetelną i aktualną wiedzę, jednak wykluczamy jakąkolwiek odpowiedzialność za działania podejmowane przez czytelników strony.
Wszelkie wątpliwości dotyczące stosowania CBD należy konsultować z lekarzem.
Olejki CBD nie są lekami i nie mogą być stosowane jako zamienniki leków.