Wypadek komunikacyjny, gwałt, atak terrorystyczny czy klęska żywiołowa to niezwykle dramatyczne i przerażające wydarzenia, odbijające piętno na psychice osoby, która musiała się z nimi zmierzyć. Każda sytuacja, zagrażająca życiu lub zdrowiu, może wywołać poważny uraz psychiczny określany jako zespół stresu pourazowego (PTSD). Choć zaburzenie to może w znaczącym stopniu utrudniać codzienne funkcjonowanie poszkodowanego, to odpowiednio prowadzone leczenie umożliwia mu całkowity powrót do normalności.
Coraz częściej badaną i powszechniej stosowaną substancją, wspierającą terapię i farmakoterapię PTSD jest kannabidiol. Warto przyjrzeć się korzyściom, które CBD może przynieść osobom po doświadczeniu traumy. W artykule omawiamy objawy zespołu stresu pourazowego i prezentujemy wybrane badania naukowe na temat stosowania kannabidiolu w takich przypadkach.
Co to jest PTSD?
PTSD (zespół stresu pourazowego, Post Traumatic Stress Disorder) to zespół symptomów, które mogą rozwinąć się w konsekwencji traumatycznego doświadczenia.
APA (Amerykańskie Towarzystwo Psychiatryczne, American Psychiatric Association) definiuje traumę jako każde doświadczenie zaburzające funkcjonowanie, którego konsekwencją dla doświadczającej go osoby jest znaczny poziom strachu, lęku, niepokoju, dysocjacji, bezradności czy dezorientacji. Emocje towarzyszące traumatycznemu doświadczeniu są na tyle silne, że powodują długotrwałe skutki związane z zaburzeniem poczucia bezpieczeństwa, a także zmianą postrzegania siebie i świata.
Termin PTSD powstał, żeby opisać doświadczenia obserwowane u weteranów wojennych. Obecnie pojęcie to używane jest również w stosunku do osób, które doświadczyły innego rodzaju sytuacji, w których miały poczucie zagrożenia życia i zdrowia, zarówno własnego jak i swoich bliskich.
Doświadczenie gwałtu lub innej przemocy seksualnej prowadzi do rozwinięcia symptomów PTSD u 49% osób, co czyni te zdarzenia najsilniejszymi czynnikami ryzyka. Oprócz tego, do najczęstszych przyczyn zespołu stresu pourazowego zalicza się:
- przemoc fizyczną,
- napaść,
- wypadek komunikacyjny,
- zagrożenie życia dziecka,
- katastrofy naturalne,
- bycie świadkiem gwałtu, napaści, wypadku.
W tej chwili w klasyfikacji zaburzeń psychicznych APA zespół stresu pourazowego znajduje się w grupie “zaburzenia związane ze stresem i traumą” (wcześniej było umieszczone wśród “zaburzeń lękowych”). Kryteria diagnostyczne dla PTSD według DSM-5 zawierają następujące symptomy:
- traumatyczne doświadczenie,
- ponowne doświadczanie zdarzenia: natrętnie powracające wspomnienia, sny, obrazy związane ze zdarzeniem, wskutek czego dana osoba doświadcza lęku, niepokoju, flashbacków, dyskomfortu o znacznym natężeniu, stresu; te uczucia i emocje przedłużają się w czasie i mogą być reakcją na bodźce, które kojarzą się z traumą,
- unikanie bodźców wywołujących dyskomfort, np. rozmów o zdarzeniu czy osób, które o nim przypominają,
- wyobcowanie, izolacja od otoczenia,
- znaczna pobudliwość, np. zaburzenia snu i koncentracji, agresja, wybuchowość, reakcje lękowe, czujność,
- poczucie bierności i braku przyszłości.
Co istotne, powyższe objawy nie są związane z zażywaniem substancji psychoaktywnych.
Symptomy Stresu Pourazowego leczy się farmakologicznie, przy użyciu jednego lub więcej leków z grup SSRI, SNRI, neuroleptyków, benzodiazepin oraz leków przeciwdrgawkowych. Równolegle do farmakoterapii, u osób ze zdiagnozowanym PTSD prowadzi się także psychoterapię. Terapeuci wykorzystują metody nastawione na przetworzenie zdarzenia w świadomości pacjenta lub pacjentki tak, aby zamrożone w wyniku traumy emocje przestały być żywe, a stały się częścią przeszłości.
To podejście wynika z obecnego w psychologii przekonania, że uczucia związane ze zdarzeniem są przez pacjentów “zamrażane” i wciąż przeżywane na nowo, mimo że niebezpieczeństwo minęło. Kiedy zostają “odmrożone”, chorzy są w stanie je wygasić i nabrać do nich dystansu. Wtedy emocje i wspomnienia przestają wpływać na codzienne funkcjonowanie poszkodowanych.
Ten proces bywa postrzegany również jako wygaszanie warunkowania, które wytworzyło się w mózgu w wyniku traumatycznego doświadczenia i jest powtarzane w reakcji na bodźce, które nie stanowią już zagrożenia, ale przypominają o zdarzeniu.
W jaki sposób CBD może pomóc na PTSD?
Z roku na rok pojawia się coraz więcej danych naukowych na temat mechanizmów działania CBD w stresie pourazowym. Zaobserwowano kilka ścieżek wpływu kannabidiolu w łagodzeniu symptomów PTSD. Poniżej omawiamy wybrane badania naukowe na ten temat.
Pomaga wygasić traumatyczne wspomnienia
Coraz więcej danych naukowych potwierdza, że kannabidiol ma potencjał terapeutyczny w regulacji emocjonalnych reakcji na wspomnienia o traumatycznym doświadczeniu. W badaniu przeprowadzonym na szczurach wykazano, że CBD łagodzi natężenie emocji i je stabilizuje oraz wspiera wygaszanie warunkowania na bodźce związane z traumą.
Działanie kannabidiolu zaobserwowano w przedniej korze mózgowej oraz korze przedczołowej, gdzie miał on obniżać poziom białka odpowiedzialnego za neuroplastyczność związaną z utrwalaniem warunkowania.
Redukuje lęki i niepokój
W przeglądzie badań naukowych na temat zastosowania CBD w terapii lęku i zachowań z nim związanych wymienione są różne mechanizmy działania kannabidiolu. Bezpośrednio lub pośrednio, CBD może modulować pracę receptorów:
- serotoninowych 5-HT1A, które odgrywają rolę w powstawaniu lęku i działają hamująco (ich aktywacja jest celem leków antydepresyjnych i przeciwlękowych),
- receptorów z grupy TRPV, które są związane z systemem nagrody oraz powstawaniem zaburzeń lękowych, depresji i uzależnień (ich aktywacja jest jednym z czynników powstawania lęku).
Wykazano także, że CBD może łagodzić zachowania unikające w stanach lękowych, co może mieć przełożenie na tego rodzaju objawy występujące w zespole stresu pourazowego. Właściwości przeciwlękowe kannabidiolu są zależne od dawki – niskie i najwyższe dawki okazały się nieskuteczne.
Ułatwia radzenie sobie ze stresem
Systematyczne podawanie CBD łagodziło przyspieszone bicie serca i podwyższone ciśnienie u szczurów. Kannabidiol odwlekał również wystąpienie reakcji lękowej o 24 godziny, częściowo poprzez aktywację receptorów serotoninowych 5-HT1A.
Takie działanie kannabidiolu wykazano w badaniach behawioralnych przeprowadzonych na szczurach, u których symptomy związane ze stresem wywoływano przez ekspozycję na bliską obecność zagrażającego drapieżnika. Niebezpieczeństwo skojarzono z bodźcami, których później używano do wywołania objawów.
W stresie przewlekłym badacze zaobserwowali, że CBD zapobiega pojawieniu się lęków spowodowanych nieprzewidywalnym stresem. Dodatkowo podnosi poziom AEA w hipokampie, co może wywoływać efekt przeciwlękowy, zależny od aktywacji CB1.
Wspiera zdrowy sen
Liczne badania naukowe wskazują na to, że CBD ułatwia zasypianie i ma działanie uspokajające. Wykazuje również właściwości przeciwstresowe i przeciwlękowe, co omówiono powyżej.
Dodatkowo, przeprowadzono badania nad zastosowaniem syntetycznego kannabidiolu w łagodzeniu nocnych koszmarów występujących w przebiegu PTSD. Biorący udział w badaniu pacjenci i pacjentki doświadczali koszmarów sennych związanych z traumą, których nie udało się ukoić standardową farmakoterapią.
28 z 47 osób badanych całkowicie uwolniło się od koszmarów, a 6 osób doświadczało ich w mniejszej ilości i natężeniu. U części pacjentów efekt działania syntetycznego CBD utrzymywał się po zaprzestaniu innej farmakoterapii. Niektórzy pacjenci nie zaobserwowali nawrotów koszmarów po zakończeniu przyjmowania CBD. Inni doświadczyli lekkiego nawrotu, który nie wymagał leczenia.
Jak dawkować CBD na PTSD?
Dawkowanie olejku CBD w celu złagodzenia objawów PTSD jest sprawą indywidualną. Podobnie jak w przypadku innych dolegliwości, suplementację należy zacząć od najniższej dawki (10 – 20 mg CBD na dobę) i stopniowo ją zwiększać, aż do uzyskania efektów.
Warto wybrać olejek full spectrum, zawierający wszystkie składniki naturalnie występujące w konopiach siewnych (pozostałe kannabinoidy, terpeny i flawonoidy). Znaczenie ma również jakość produktu – dobrze jest sprawdzić pochodzenie składników oraz ustalić, czy preparat ma pakiet badań laboratoryjnych.
FAQ
Należy zacząć od niskiej dawki (ok. 10-20 mg/dobę) i zwiększać ją stopniowo w odstępie ok. tygodnia, do momentu aż pojawią się zauważalne efekty.
CBD posiada właściwości przeciwlękowe, uspokajające i wspiera radzenie sobie ze stresem oraz uciążliwymi wspomnieniami w PTSD. THC ze względu na swoje psychoaktywne działanie może indukować niepokój i zwiększać pobudzenie. CBD jest bezpieczniejszym rozwiązaniem jeśli chodzi o łagodzenie objawów zespołu stresu pourazowego.
W przypadku wystąpienia objawów PTSD należy niezwłocznie skontaktować się z psychiatrą i/lub psychologiem. CBD może być cennym wsparciem terapii – nigdy nie należy stosować go na własną rękę zamiast klasycznych leków.
Bibliografia:
- Center for Substance Abuse Treatment (US). Trauma-Informed Care in Behavioral Health Services. Rockville (MD): Substance Abuse and Mental Health Services Administration (US); 2014. (Treatment Improvement Protocol (TIP) Series, No. 57.) Exhibit 1.3-4, DSM-5 Diagnostic Criteria for PTSD. Available from: www.ncbi.nlm.nih.gov/books/NBK207191/box/part1_ch3.box16/
- Bayer H, Stern CAJ, Troyner F, Gazarini L, Guimarães FS, Bertoglio LJ. Medial prefrontal cortex mechanisms of cannabidiol-induced aversive memory reconsolidation impairments. Neuropharmacology. 2022 Mar 1;205:108913. doi: 10.1016/j.neuropharm.2021.108913. Epub 2021 Dec 3. PMID: 34864001.
- Blessing EM, Steenkamp, Manzanares M, J. Cannabidiol as a Potential Treatment for Anxiety Disorders. Neurotherapeutics 12, 825–836 (2015). Doi: 10.1007/s13311-015-0387-1
- Shannon S, Lewis N, Lee H, Hughes S. Cannabidiol in Anxiety and Sleep: A Large Case Series. Perm J. 2019;23:18-041. doi: 10.7812/TPP/18-041. PMID: 30624194; PMCID: PMC6326553.
- Fraser G. The Use of a Synthetic Cannabinoid in the Management of Treatment-Resistant Nightmares in Posttraumatic Stress Disorder (PTSD). CNS Neuroscience & Therapeutics, 13 February 2009, doi: 10.1111/j.1755-5949.2008.00071.x
Wszystkie treści znajdujące się na stronie konopio.pl opierają się na ogólnodostępnych informacjach i w żadnym wypadku nie stanowią porady medycznej czy farmaceutycznej. Dokładamy wszelkich starań, aby nasze artykuły dostarczały rzetelną i aktualną wiedzę, jednak wykluczamy jakąkolwiek odpowiedzialność za działania podejmowane przez czytelników strony.
Wszelkie wątpliwości dotyczące stosowania CBD należy konsultować z lekarzem.
Olejki CBD nie są lekami i nie mogą być stosowane jako zamienniki leków.