Co to są terpeny? Pochodzenie, działanie i zastosowanie

Terpeny to ogromna grupa aromatycznych substancji chemicznych wytwarzanych przez wiele roślin i stanowią główny składnik ich olejków eterycznych. Są odpowiedzialne za konkretne aromaty i znajdują się praktycznie wszędzie: w produktach spożywczych, drzewach, kosmetykach, lekach oraz środkach czystości. To dzięki terpenom czujesz zapach mięty, lawendy, cytrusów, goździków czy sosny.

W samej konopi siewnej odkryto ponad 200 różnych terpenów. Warunkują one nie tylko charakterystyczne smaki i zapachy poszczególnych odmian konopi, ale także ich unikalne działanie. Terpeny przez długi czas niesłusznie pozostawały w cieniu kannabinoidów. Dopiero ostatnie lata badań nad konopiami poszerzyły wiedzę na ich temat. Okazuje się, że terpeny odgrywają równie ważną rolę i posiadają szereg cennych właściwości terapeutycznych.

Pochodzenie terpenów

Terpeny syntetyzowane są w tym samym miejscu co kannabinoidy (w tym CBD, THC, CBG, CBC, CBN, CBDV, THCV), czyli w komórkach wydzielniczych wewnątrz gruczołów żywicznych konopi, tzw. trichomach. Są to lepkie, błyszczące kryształki znajdujące się na kwiatach i liściach konopi. 

Ich funkcja w obrębie rośliny obejmuje odstraszanie owadów i roślinożerców, za pomocą zapachu i gorzkiego smaku. Jednak niektóre terpeny działają na odwrót – swoim aromatem sprzyjają wabieniu owadów zapylających. 

Dla przykładu: w kwiatach konopi dominuje limonen i pinen, które odstraszają insekty. Z kolei w niższych liściach wachlarzowych przeważają gorzkie terpeny, które stanowią obronę przed roślinożernymi zwierzętami.

Typ i ilość produkowanych terpenów uzależnione są od czynników środowiskowych takich jak:

• klimat, 
• ekspozycja na światło, czy 
• żyzność gleby. 

Dlatego też nawet te same odmiany konopi uprawiane w innych warunkach mogą mieć różne stężenia konkretnych terpenów, a zawartość danego terpenu mocno warunkuje odczuwane smaki i zapachy.

Dla przykładu, limonen – terpen dający aromat owoców cytrusowych – występuje zarówno w pomarańczach, jak i cytrynach. Mimo to różnica w zapachu tych dwóch owoców jest znacząca. Wiąże się to właśnie z innymi stężeniami tego związku. Ten sam limonen występuje także w konopi – jego stężenia są różne dla każdej z odmian, a nawet dla odmiennych warunków uprawy tych samych szczepów.

Terpeny – podobnie jak kannabinoidy – pozyskuje się z rośliny konopi poprzez proces ekstrakcji alkoholem lub nadkrytycznym CO2. Olejki konopio, jako preparaty full spectrum, zawierają pełen zestaw substancji aktywnych znajdujących się w roślinie konopi, a więc także terpeny. 

Działanie terpenów konopnych

Terpeny działają na wiele różnych sposobów, m.in.:

• modulują aktywność THC poprzez wiązanie receptorów kannabinoidowych, zwiększenie przepuszczalności błony w komórkach nerwowych, wpływ na kanaliki lipidowe otaczające receptor, zmianę kaskady sygnału poprzez przebudowę białka G,
• wpływają na inne receptory i neuroprzekaźniki, np. niektóre terpeny zwiększają aktywność dopaminy i serotoniny,
• hamują syntezę cholesterolu,
• promują aktywność enzymów wątrobowych w celu detoksykacji czynników rakotwórczych,
• stymulują śmierć komórek z uszkodzonym DNA,
• hamują wzrost wielu gatunków grzybów i bakterii,
• zwiększają przepływ krwi w mózgu,
• działają przeciwzapalnie. 

Warto wiedzieć, że gdy weźmiemy jedną roślinę konopi i wyizolujemy z niej samo CBD czy THC (główne kannabinoidy), to otrzymamy zupełnie inny efekt terapeutyczny w porównaniu do działania preparatu bazującego na pełnym zestawie substancji, obejmującym dodatkowo terpeny, flawonoidy i inne fitozwiąki. Oznacza to, że terpeny działają nie tylko bezpośrednio, ale też pośrednio.

Pośredni wynik działania terpenów określa się mianem efektu synergii lub  otoczenia (ang. entourage effect). Badania potwierdzają, że pełne spektrum substancji obecnych w roślinie konopi wykazuje silniejsze i skuteczniejsze działanie niż wyizolowane, pojedyncze składniki. Z całą pewnością wiadomo, że terpeny, a także inne fitozwiązki, wzmacniają działanie głównej substancji, czyli kannabinoidów. 

Najpopularniejsze terpeny w konopi

Unikalne połączenie aromatycznych cząsteczek obecnych w roślinie nosi nazwę profilu terpenowego. Na podstawie oceny odczuć smakowych różnych profilów terpenowych konopi wyznaczono dwie odrębne grupy opisujące doznania sensoryczne dla komercyjnych odmian tej rośliny. 

Pierwsza z nich obejmuje doznania smakowe opisywane jako: ziemisty, drzewny i ziołowy. Druga grupa opisywana jest jako: cytrusowy, cytrynowy, słodki i ostry.